Έχετε διαπιστώσει πως όταν γελάτε, «φωτίζει» το πρόσωπό σας
και φαίνεστε ομορφότεροι και νεότεροι; Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι ο άνθρωπος
είναι «ζώον γελαστικόν», προσδίδοντάς του την ιδιότητα του να γελά, κάτι που
τον ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα όντα, όπως ακριβώς η νόηση και η γλώσσα.
Ο Φρόιντ υποστηρίζει ότι το γέλιο απελευθερώνει ένα μεγάλο
πλεόνασμα ενέργειας που παραμένει φυλακισμένο στον οργανισμό. Ο Νίτσε θεωρεί
ότι ο άνθρωπος που γελά προστατεύει την πνευματική του υγεία, η οποία
διαταράσσεται από δύο επικίνδυνα συναισθήματα, το φόβο και την οργή.
Το γέλιο είναι ένας τρόπος να χαρούμε, να νιώσουμε καλά, να
χαλαρώσουμε, να διώξουμε το άγχος, να έρθουμε πιο κοντά, να ενθαρρύνουμε (ακόμη
και τον εαυτό μας). Είναι τόσο απλό και συγχρόνως τόσο πολύτιμο, όχι μόνο για
τις σχέσεις μας με τους άλλους, αλλά και για τον ίδιο τον οργανισμό μας. Είναι
πράγματι εντυπωσιακό, το πόσο καλό κάνει το γέλιο στην ψυχική και σωματική μας
υγεία, αν και πρέπει να παραδεχτούμε πως είναι ένα από τα πράγματα που θεωρούμε
δεδομένα επειδή όλοι μπορούμε να το κάνουμε. Αν είναι έτσι, όμως, τότε γιατί
δεν αναρωτιέστε, πόσο αλήθεια, γελάσατε σήμερα;
Όποια και αν είναι η απάντησή σας, να θυμάστε, ότι μέρα
χωρίς γέλιο είναι μια μέρα χαμένη.
Το λέει και η επιστήμη!
Επιστήμονες από το Πανεπιστημιακό Κέντρο Εναλλακτικών
θεραπειών στην Καλιφόρνια, διαπίστωσαν ότι μετά την παρακολούθηση μιας καλής
κωμωδίας, τα επίπεδα κατάθλιψης και θυμού ενός γκρουπ ασθενών έπεσαν κατά 98%.
Σε έρευνα του Πανεπιστημίου των Ιντιάνα των Ηνωμένων
Πολιτειών αποδείχθηκε ότι οι άνθρωποι που παρακολουθούσαν τακτικά κωμικές
ταινίες ενίσχυαν το ανοσοποιητικό τους σύστημα κατά 40% περισσότερο.
Ο Λι Μπερκ, καθηγητής Παθολογίας και Ανατομίας στο
Πανεπιστήμιο Λόμα Λίντα της Καλιφόρνια, σκέφθηκε ότι η σωματική άσκηση και το
γέλιο δεν διαφέρουν και πολύ μεταξύ τους. Οι γιατροί συστήνουν στους ασθενείς
ορισμένες σωματικές ασκήσεις, ώστε να αυξήσουν τους ρυθμούς λειτουργίας της
καρδιάς και του αναπνευστικού συστήματος. Αυτή η μικρή καταπόνηση, οξυγονώνει
τον οργανισμό και μειώνει τα επίπεδα των ορμονών που προκαλούν στρες. Έτσι,
διερωτήθηκε: «Αφού όλα αυτά προκαλούνται από την άσκηση, γιατί να μη συμβαίνει
το ίδιο και με το γέλιο»;
Για να απαντήσει στο ερώτημά του, συγκέντρωσε 10 εθελοντές
και τους έβαλε να παρακολουθήσουν μια καλή κωμωδία, διάρκειας 1 ώρας. Προτού
αρχίσει η προβολή, ο Μπερκ έλαβε από τον καθένα τους τρία δείγματα αίματος.
Επανέλαβε το ίδιο κάθε 10 λεπτά σε όλη τη διάρκεια της ταινίας και πήρε ακόμη
ένα δείγμα στο τέλος της προβολής. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων, τον
δικαίωσαν. Ο οργανισμός των εθελοντών που ξεκαρδίστηκαν στο γέλιο είχε μειώσει
σε σημαντικό βαθμό τις ουσίες, και κυρίως τν ορμόνη κορτιζόλη, που προκαλούν
στρες.
Δεν είναι τυχαίο που σε πολλά μέρη του κόσμου υπάρχουν τα λεγόμενα
«κλαμπ γέλιου», όπου μαζεύονται άνθρωποι όλων των ηλικιών. Κάθε Σάββατο πρωί
στους Κήπους του Λουξεμβούργου στο Παρίσι, πηγαίνουν γυναίκες με σκοπό να
γελάσουν και να κάνουν ασκήσεις γιόγκα με σκοπό να νιώσουν καλύτερα. Είναι μέλη
του Club de Rire και πληρώνουν από 3 ευρώ, μια φορά την εβδομάδα για αυτό τον
σκοπό. Από τη Φινλανδία μέχρι τις Φιλιππίνες, υπάρχουν τουλάχιστον άλλα 1.800
τέτοια κλαμπ. H αρχή έγινε στην Ινδία από τον Μαντάν Καταρία, ο οποίος όταν
διάβασε μια μελέτη που έλεγε πόσο καλό κάνει το γέλιο, δημιούργησε στη Βομβάη
μια ανάλογη λέσχη.
Προέτρεψε το ακροατήριό του να το ρίξει στη γιόγκα και να
γελάει ακόμα και χωρίς λόγο. Από τότε το «μικρόβιο» του γέλιου μεταδόθηκε
παντού. «Εμείς δεν χρειαζόμαστε τους γιατρούς για να μας πουν ότι το γέλιο
κάνει καλό. Το ξέρουμε ήδη», λέει ο Καταρία.
Άλλοι ερευνητές βρήκαν ότι το γέλιο κρατά σε χαμηλά επίπεδα
την πίεση του αίματος. H ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς στην Αυστρία,
Ιλόνα Παπουσέκ, μελέτησε τη συμπεριφορά 25 νεαρών ανθρώπων. Για τρεις εβδομάδες
τους υπέβαλε σε γελιοθεραπεία συνδυασμένη με ασκήσεις γιόγκα. Στο τέλος
διαπίστωσε ότι η διάθεσή τους βελτιώθηκε, ενώ η πίεση του αίματός τους έπεσε. H
Παπουσέκ υποστηρίζει ότι όλοι μας θα πρέπει να γελάμε όσο και όποτε μπορούμε,
με μια σημαντική διευκρίνιση, όμως: «Οι ευεργετικές συνέπειες του γέλιου στην
υγεία του ανθρώπου, αναδεικνύονται καλύτερα όταν κάποιος γελά με την καρδιά του
για μεγάλο χρονικό διάστημα».
Τι συμβαίνει στον οργανισμό μας όταν γελάμε
Αφού δεχτούμε το ανάλογο?αστείο ερέθισμα, προκαλείται στο
μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου, δηλαδή εκεί που ελέγχονται η διάθεση και τα
συναισθήματα, μια σειρά χημικών αντιδράσεων, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να
αρχίσει να γελά, διακριτικά, πιο έντονα, ή να ξεκαρδίζεται. Όταν γελάμε, εισπνέουμε
περισσότερο αέρα από ότι συνήθως. Η αναπνοή μας γίνεται πιο βαθιά, οι φωνητικές
μας χορδές πάλλονται ανεξέλεγκτα και ενεργοποιούνται τουλάχιστον 400
εκατομμύρια πνευμονικές κυψελίδες, δηλαδή αριθμός σχεδόν τριπλάσιος από αυτόν
που ενεργοποιείται όταν αναπνέουμε κανονικά. Έτσι οξυγονώνονται καλύτερα οι
μύες του προσώπου, οι πνεύμονές μας, αλλά και γενικότερα ο οργανισμός μας.
Εισπνέοντας, λοιπόν, περισσότερο οξυγόνο, οι μύες του
προσώπου αιματώνονται καλύτερα, για αυτό και κοκκινίζουμε. Συγχρόνως, συσπώνται
περισσότεροι από 11 μύες σε πρόσωπο και λαιμό. Με το έντονο γέλιο, μάλιστα,
μπορεί να ενεργοποιηθούν και οι δακρυϊκοί πόροι και να μας φέρουν δάκρυα στα
μάτια.
Είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι με το γέλιο εκκρίνονται
ουσίες που προκαλούν ευφορία στον άνθρωπο, ενώ μειώνονται άλλες που συνδέονται
με την κατάσταση του στρες και επιβαρύνουν τον οργανισμό. Εκτός των ενδορφινών,
που ήδη αναφέραμε, ο οργανισμός μας παράγει και τις κατεχολαμίνες, ορμόνες που
εκκρίνει σε μεγάλες ποσότητες ο οργανισμός σε περιόδους έντονου στρες. Αυτές σε
μεγάλες συγκεντρώσεις στο αίμα, επιβαρύνουν μεταξύ άλλων και το καρδιαγγειακό
σύστημα. Όσοι έχουν εκδηλώσει καρδιακά επεισόδια, εμφανίζουν και αυξημένα
επίπεδα κατεχολαμινών στο αίμα τους. Το γέλιο, λοιπόν, έχει παρατηρηθεί πως
περιορίζει τα επίπεδα των κατεχολαμινών στο αίμα.
Οι ευεργετικές επιδράσεις του γέλιου στον οργανισμό
- Ενισχύει την
άμυνα του οργανισμού. Βοηθά να προλαμβάνουμε και να αντιμετωπίζουμε καλύτερα
τις λοιμώξεις. Ύστερα από ένα ξέσπασμα γέλιου, το σώμα απελευθερώνει μεγαλύτερη
ποσότητα φυσικών αντισωμάτων στη μύτη και στο αναπνευστικό σύστημα, τα οποία το
προφυλάσσουν από τις επιθέσεις ιών και μικροβίων.
- Χαλαρώνει. Όταν
γελάμε, αυξάνεται η παραγωγή ενδορφινών, των χημικών ουσιών του οργανισμού που
ευθύνονται για την καλή μας διάθεση. Είναι τα φυσικά παυσίπονα του οργανισμού
και οι ορμόνες της ευεξίας. Ακόμη, υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι υπεύθυνες για
τη μείωση των αρρυθμιών της καρδιάς και του σακχάρου.
- Κάνει καλό στην
καρδιά. Όταν γελάμε προκαλείται διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, με αποτέλεσμα
να τονώνεται η κυκλοφορία του αίματος, οι μυς και να αυξάνεται η ποσότητα που
φτάνει στους ιστούς του σώματος. Αυτό απλά σημαίνει ότι η καρδιά αιματώνεται
και λειτουργεί καλύτερα.
- Τονώνει την
αναπνευστική λειτουργία. Ο άνθρωπος εισπνέει περισσότερο οξυγόνο και εκπνέει
περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα. Οι πνευμονολόγοι επισημαίνουν ότι το γέλιο
είναι μία από τις πιο αποτελεσματικές ασκήσεις για ασθενείς με άσθμα ή χρόνια
βρογχίτιδα.
- Κατεβάζει την
πίεση, διαστέλλει τις αρτηρίες, ανοίγει την όρεξη και καίει θερμίδες. Επίσης
ανακουφίζει από τη δυσπεψία.
- Γυμνάζει. Από τις
συσπάσεις που προκαλούνται γυμνάζεται όλο μας το σώμα. Έχει υπολογιστεί ότι αν
ένας άνθρωπος γελάει 10-15 λεπτά την ημέρα, «καίει» περίπου 50 θερμίδες!
- Το έντονο γέλιο
προκαλεί ένα ζωηρό εσωτερικό μασάζ στη σπλαχνική κοιλότητα, κινητοποιώντας τον
πεπτικό σωλήνα. Σε συχνές, ισχυρές δόσεις, προστατεύει από την αεροφαγία και
βοηθά στη χώνεψη.
- Καταπολεμά το
στρες. Απελευθερώνονται νευροπεπτίδια τα οποία συμβάλλουν στην καταπολέμηση του
άγχους και ορισμένων άλλων σοβαρών νοσημάτων.
- Με το γέλιο
μπορούν να τεντώνονται και να χαλαρώνουν 400 διαφορετικοί μύες του σώματος,
κάτι που επιτυγχάνεται και με ασκήσεις κατά του στρες ή γιόγκα.
Το γέλιο έχει πολλά «πρόσωπα»
Μη νομίζουμε ότι το γέλιο είναι μοναδικό προνόμιο του
ανθρώπου. Έρευνες που γίνονται στις μέρες μας διαπιστώνουν πως γελούν επίσης οι
πίθηκοι, οι χιμπατζήδες και τα τρωκτικά! Όμως, αυτό που είναι αποκλειστικά
ανθρώπινο προνόμιο είναι το πολλαπλό γέλιο, το «χα, χα, χα» επειδή είμαστε
δίποδα και οι χορδές μας έχουν διαμορφωθεί κατάλληλα. Οι πίθηκοι περιορίζονται
σε ένα και μοναδικό «χα». Επίσης, ανθρώπινο προνόμιο είναι οι διαφορετικές χρήσεις
του γέλιου. Μόνο ο Homo sapiens μπορεί να γελάσει επιθετικά, σαρκαστικά,
ερωτικά, φιλικά, ή αμυντικά, για να διώξει το στρες.
Το χαμόγελο είναι μέρος της κοινωνικής μας συμπεριφοράς.
Χαμογελάμε, συνήθως πιο εύκολα, όχι γιατί εκείνη τη στιγμή νιώθουμε
ευτυχισμένοι ή χαρούμενοι, αλλά για να εκφράσουμε ευγένεια ή αποδοχή. Με το
χαμόγελο δεν έχουμε τα οφέλη του γέλιου. Ο Ντάχερ Κέλτνερ, ψυχολόγος στο
Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, το αποκαλεί χαμόγελο «Pan American». Το
έχουν οι αεροσυνοδοί, το έχουν όλοι, γενικά, οι εργαζόμενοι μόλις συναντούν τον
διευθυντή τους.
Στο γέλιο, η έκφραση του προσώπου είναι γνωστή ως
«Duchenne», όνομα που του έδωσε ο Γάλλος φυσιολόγος τον 18ο αιώνα. Το γέλιο
φανερώνει αίσθηση ευτυχίας και συνδέεται με την ενεργοποίηση του αριστερού
ημισφαιρίου του εγκεφάλου που είναι συνυφασμένο με τα θετικά συναισθήματα.
Γελάμε από χαρά και αυθόρμητα. Είναι η πιο αληθινή έκφραση του ανθρώπου. Γι
αυτό όταν κάποιος προσποιείται το αποτέλεσμα είναι αρκετά αντιαισθητικό και
φυσικά ολοφάνερο.
Σύμφωνα με αμερικανούς ερευνητές, κάθε γέλιο έχει
διαφορετική υποσυνείδητη σημασία. Όπως υπογραμμίζουν, υπάρχουν πολλοί τύποι
γέλιου που δεν έχουν απαραιτήτως σχέση με κάτι αστείο. Αντίθετα, αποτελούν μια
απλή κατάφαση, ένα επικοινωνιακό μέσο ή μια έκφραση χαράς.
Ο δρ. Χουντένκο ξεκαθαρίζει ότι υπάρχει διαφορά μεταξύ του
βωβού και του δυνατού γέλιου. «Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα προκειμένου να
μπορέσουμε να καταλάβουμε τη σημασία του τρανταχτού και του βουβού γέλιου. Η
καλύτερη υπόθεσή μας είναι ότι το βουβό γέλιο αποτελεί συνειδητή έκφραση και
χρησιμοποιείται συνήθως ως μέσο διαπραγμάτευσης κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, ενώ
από την άλλη το δυνατό γέλιο συνδέεται με τη θετική εσωτερική κατάσταση του
ατόμου», λέει ο ειδικός.
Όπως πιστεύεται, ιστορικά το γέλιο προηγήθηκε της ομιλίας.
Όλοι ξέρουμε ότι τα μωρά γελάνε πριν ακόμη μάθουν να μιλούν. «Πιστεύουμε ότι
πρόκειται για κάτι τόσο βαθιά εγκατεστημένο στα δίκτυα του εγκεφάλου, που ακόμη
και τα μωρά αρχίζουν να χρησιμοποιούν το γέλιο τους για να εκφράσουν το γεγονός
ότι αναγνωρίζουν τα οικεία τους πρόσωπα και να προωθήσουν το δέσιμο μαζί τους»,
δηλώνει ο ειδικός.
Η σημασία της παρέας
Ένας άνθρωπος σπάνια γελά μόνος του. Τα πολλά γέλια γίνονται
συνήθως μέσα στις παρέες, όπου τα άτομα ανταλλάσουν αστείες ιστορίες, ανέκδοτα
ή εξιστορούν διάφορα περιστατικά. H λεπτομέρεια αυτή έχει ιδιαίτερη βαρύτητα
κατά τη γνώμη του, που είναι. Ο Ρόμπερτ Προβάιν, νευροεπιστήμονας, ψυχολόγος
και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Μαίριλαντ στη Βαλτιμόρη των ΗΠΑ, λέει ότι «κατά
πάσα πιθανότητα η ευεργετική επίδραση του γέλιου ενισχύεται καθοριστικά από την
παρουσία άλλων ανθρώπων δίπλα μας, που μοιράζονται τη δεδομένη στιγμή τα ίδια
συναισθήματα, είτε πρόκειται για μέλη της οικογένειάς μας είτε για φιλική
συντροφιά». Ο ίδιος επιστήμονας υποστηρίζει ότι ένας άνθρωπος γελά 30 φορές
περισσότερο όταν βρίσκεται σε μια παρέα παρά όταν είναι μόνος του.
Το γέλιο είναι δώρο και μπορείτε να το έχετε όποτε θελήσετε.
Είναι πολύτιμο, χωρίς να κοστίζει και όταν έχει αγνές προθέσεις, μόνο καλό
μπορεί να κάνει. Πριν από μερικές δεκαετίες, οι υγιείς ενήλικες γελούσαν κατά
μέσο όρο, 20 λεπτά την ημέρα ή και περισσότερο,, ενώ σήμερα γελούν περίπου 5
λεπτά την ημέρα ή και ακόμη λιγότερο. Αυτή είναι μία από τις πιο δυσάρεστες
συνέπειες του σημερινού τρόπου ζωής. Σκεφτείτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που
πληρώνουν (κλαμπ γέλιου, γιόγκα γέλιου, γελωτοθεραπεία) για να κερδίσουν τις
ευεργετικές επιδράσεις του γέλιου.
Βάλτε γέλιο στη ζωή σας, μοιραστείτε το, εκφραστείτε μέσα
απo αυτό και νιώστε χαρά και ανακούφιση. Αντιμετωπίστε μικροατύχιες, προκλήσεις
κλπ, με το γέλιο. Όταν είμαστε σε θέση να γελάμε με πράγματα που μας
προβληματίζουν, τότε αυτά ξαφνικά μοιάζουν πιο «μικρά». Δεν παύουν να υπάρχουν
και να μας επηρεάζουν, αλλά δεν μας κυριεύουν πια. Το γέλιο διώχνει μακριά τα
αρνητικά συναισθήματα, εξομαλύνει εντάσεις και μας απελευθερώνει. Μην αφήσετε
ούτε μια μέρα να πάει χαμένη. Η καλύτερη ώρα να ξεκινήσετε είναι τώρα. Δεν
υπάρχουν κατάλληλες στιγμές, αν δεν τις κάνουμε εμείς να γίνουν. Μην το
αναβάλλετε άλλο!
Της Έλενας Αρώνη
